د ژوند لاره - راه زندگی – Détails, épisodes et analyse

نن په نړۍ کې د ماهر انسان ونډه چې مسلکي مهارت، عملي تجربه او کسبي پوهه ولري، د هغو عواملو په سر کې راځي چې هېوادونه چټکې ودې او سوکالۍ ته رسولی شي. ددغو ماهرو انسانانو مجموعې ته بشري پانګه وایي چې ډېرو هېوادو ورسره په لږو امکاناتو د پرمختګ لاره موندلې ده.

فراهم آمدن سرمایه حقیقی بشري تنها به تعلیم مکتبی و رسمی بستگی نه دارد بلکه از طریق کار عملی حاصل شده و توسعه می یابد. تجارب برخی کشورها در این زمینه می تواند برای ما سرمشق شود تا تعلیمات و تحصیلات خود را به نحوی بازنگری کنیم که تاکید بیشتر در آن به جای کمیت بر کیفیت باشد.

په دې پودکاست کې د بشري پانګې پر ارزښت خبرې شوي او دا استدلال شوی چې که افغانستان غواړي له وروسته پاتېوالي راووځي، باید خپل لومړیتوبونه دقیق وټاکي، نړیوالې تجربې زده کړې او په لوړو زده کړو کې یوازې په هغو رشتو او څانګو زور واچوي چې د هېواد ظرفیتونه لوړولی شي.

له ټولو نښو داسې برېښي چې د اسلامي تفکر پنځمه دوره چې مسلمانان په خپله علمي او مسلکي وړتیا بیا باوري کړي، په ټوکېدو ده. دا باورمندي باید موږ افغانانو ته، له هغو عقده یي عکس العملو څخه د لرې کېدو الهام شي چې د هند د نیمې وچې او وروسته بیا د پاکستان مذهبي کړۍ پرې د استعمار له مهاله اخته وې او زموږ ځوانانو ته یې د مهاجرت پر وخت ولېږدولې.

نفی برخورد عقده مندانه در برابر دیگران در صدر اسلام، راه برای همگانی شدن این آیین الهی فراهم کرد و نشان داد که دانش و دین متمم همدیگرند. تاکید پیهم من بر داشتن کادر های مسلکی افغان و در عین حال مسلمان برای این بود که جوانان کشور ما با یک سرمایه بزرگ تمدنی که ملت های زیادی را با هم پیوند داده است، وصل باشند.

د تمدني پانګې دویمه او وروستۍ برخه کې د اسلامي تفکر په جوړېدو کې د افغان پوهانو پر ونډه او ورسره نورو تړلو مسایلو بحث شوی دی.

اوبه «لومړۍ برخه»

افغانستان تر ډېرو نورو هېوادو د پرېمانه خوږو اوبو او بهاندو سیندونو کور دی او دا الهي نعمت په ډېر شکران ارزي. خو له بده مرغه، موږ په ناپوهېدلي ډول ددغه نعمت د کفران تر پولې رسېدلي یو چې خپله دغه ارزښتناکه شتمني مو، یا د خپلو اوبو په قانوني استفاده کې د بېوسۍ، یا د ناسم استعمال او یا د اقلیمي بدلونو له امله د ضایع کېدو له خطر سره مخامخ کړې ده.

در این پودکاست شماره دهم ، به بخشی از مسایل مربوط به منابع آبی ما – هم روی زمین یعنی دریاها و تالاب ها و غیره و هم زیر زمین پرداخته شده که چگونه می توان این سرمایه ملی را هم برای امروز حفظ و استفاده کرد و هم برای نسل های آینده به امانت گذاشت.

موقعیت «بخش دوم»

آسیا به شتاب در حال مبدل شدن به مرکز ثروت و سرمایه جهان است و کشورها در صدد اند تا در این معادلات جدید اقتصادی جایگاه مناسب خویش را به دست بیاورد. افغانستان برای راه اندازی چنین تعاملی با براعظم آسیا و بقیه جهان، نیازمند موجودیت یک نظام مشروع، قانونمند و متکی بر اراده قاطبه مردم کشور می باشد. تاخیر مزید در ایجاد مشروعیت لازمی ملی و بین المللی، انزوای ما را عمیقتر و فاصله ما با جهان را طولانی تر می سازد.

نهم پودکاست د افغانستان د موقعیت د موضوع پر دوام، دې ته ځانگړی شوی چې له خوځندې او راویښېدونکې آسیا سره څنگه همگام شو او د فرصت د بیا بایلنې په صورت کې په کوم سرنوشت اخته کېدلای شوو.

موقعیت «بخش اول»

زموږ گران هېواد د خلقت لاس په ډېرو نعمتونو او ارزښتونو نازولی چې تر ټولو مهم یې جغرافیایي موقعیت دی، چې ریښتیا لیدونکو سترگو په حقه «په خټینه آسیا کې غوښین زړه» بللی دی. اوس چې له اقتصادي اړخه آسیا بیا راخوځېدلې، زما باور دادی چې موږ باید د وخت له ضیاع پرته، بېرته ددې لویې وچې د بېلابېلو برخو نښلوونکی رول را خپل کړو او د گډو گټو په تعریف له تقابل نه تعامل ته ووځو.

این پودکاست شماره هشت به ارزیابی و کاوش در مورد اهمیت واقعی موقعیت جغرافیایی افغانستان عزیز اختصاص یافته است. تمرکز این برنامه بر اینست که افغانها در آسیای تپنده و بالنده امروزی چگونه آن موقف تاریخی خود را دوباره بدست آورده می توانند.

وچکالي

تغییر هوا و اقلیم در سالهای پسین بیش از پیش قابل درک و رویت گردیده وبنا‌ءً کشورها برای مبارزه با عواقب آن با استفاده از امکانات ملی و بین المللی بسیج می شوند. در حالیکه خشکسالی همه را متاثر میسازد، میزان این اثرگذاری یکسان نیست و برای کشورهای در حال رشد و فقیرترین اقشار اجتماعی میتواند فاجعه بار ثابت شود.

په دې اووم پودکاست کې د وچکالۍ پر عواملو، عواقبو او د اغېز ټیټولو له پاره یې پر لار چارو خبرې شوي او د اوبو د زېرمه کولو او خوندي کولو له پاره د هغو تجربو ارزښت یاد شوی چې له جگړو سره سره مو په تېره یوه لسیزه کې ددغې اقلیمي فاجعې د مهارولو برخه کې ترلاسه کړې دي.

اقتصاد

د افغانستان فقر نه ازلي دی او نه به ابدي وي. موږ د یوه شتمن او غني هیواد څښتنان یوو. د هیواد هره برخه مو دومره بالقوه شتمني لري چې نه یوازې زموږ بلکې د راتلونکو نسلونو ژوند هم پرې ښه کېدلای شي. خو دا په دې پورې اړه لري چې زموږ لیدلوری څه دی او څه ډول انتخابونه کوو؟

در این پودکاست شماره ششم، به مساله اقتصاد افغانستان در شرایط موجود پرداخته شده و راه ها و چاره های ایجاد تغییر مثبت، به اجمال مرور شده است.

فقر او شتمني

به تعقیب مرور کوتاه بر وضعیت مهاجرین اخراج شده ما در چند پودکاست پیهم، اینک به مسایل مهم دیگر مربوط به حیات اجتماعی و اقتصادی کشور خود می رسیم که توجه یا عدم توجه به آنها میتواند آینده افغانستان را برای دهه های پیش رو رقم بزند. مهمترین در میان آن ها، فقر در حال افزایش عمومی و ثروت های بالقوه ماست.

په دې پنځم پودکاست کې افغانستان کې د لوږې او فقر پر څرنگوالي او هغو اقداماتو او امکاناتو خبرې شوي چې د دې بحران مخه پرې نیول کیدای شي.

بحران ها و فرصت ها

با نیت پاک، عزم بلند و وطن دوستی خالص بحران ها نیز به فرصت تبدیل شده می تواند. ما می میتوانیم از همین راه و بر همین اساس کوشش ایجاد یک روایت ملی را آغاز کنیم و در ان کامیاب شویم تا بتوانیم الی سه صدمین سالگرد دولت معاصر در میهن عزیز ما، خود را با ارزش های کنونی برابر ساخته و خویش را به یک ملت و دولت مرفه، پیشرفته و باثبات تبدیل کنیم.

په څلورم پودکاست کې له بحرانونو نه اخیستل شویو درسونو، بریالیو تجربو او شته امکاناتو ته کتنه شوې ده.

کډوال او نړیوالې مرستې

که د کډوالو بېرته را ستنېدلو بهیر د یوې ملي برنامې پر اساس سم مدیریت نه شي او خپل سر ته پرېښودل شي، نو پایلې به یې هم زموږ او ستاسې له وس او اټکله بهر وي. دا ډول خودجوشه بهیرونه زیاتره وخت په ټولنه کې نه یوازې د راستنو شویو بلکې پر ځای مېشتو هېوادوالو ته هم لویې ستونزې او کړاونه جوړوي.

در پودکاست شماره سوم به این مساله پرداخته شده است که سرنوشت آواره گان داخلی ما در کنار صدها هزار مهاجر اخراج شده افغان، در نبود یک برنامه منسجم ملی به کجا می انجامد و برای جلوگیری از عمیق تر شدن فاجعه به چه اقدامات عاجل نیاز است.