Azja Kręci - podkast Pięciu Smaków – Details, episodes & analysis

Po ekranach polskich kin wędruje właśnie "Shambhala" Mina Bahadura Bhama, która zachwyciła publiczość 18. edycji Pięciu Smaków.

Jest to opowieść o Pemie, mieszkającej w wiosce położonej wysoko w Himalajach. Kiedy znika Tashi, jeden z jej trzech mężów, a mieszkańcy zaczynają plotkować o jej ciąży, dziewczyna postanawia go odnaleźć. Rusza w długą drogę, aby stanąć w obronie swojego dobrego imienia i dowiedzieć się więcej o samej sobie.

Premiera filmu to okazja, aby przyjrzeć się nie tylko temu pięknemu filmowi, ale także jego ojczyźnie, rzadko obecnej w naszej przestrzeni medialnej.

Do rozmowy zaprosiliśmy Iwonę Szelezińską, autorkę książki "Kopnij piłkę ponad chmury. Reportaże z Nepalu" oraz właścicielkę biura podróży Miejsca.

Opowiada ona o Nepalu, jego historii, geografii, a także o filozofii, w myśl której żyją buddyjskie społeczności, zamieszkujące wyższe partie Himalajów. Poruszamy także kwestię sytuacji żyjących tam kobiet.

Zapraszamy do słuchania. 

Aż trudno uwierzyć, że dopiero w 72 odcinku podkastu opowiadamy o Akirze Kurosawie, jednym z największych reżyserów w historii kina. To on rozsławił na cały świat kinematografię japońską filmami, które do dzisiaj zachwycając pięknem, czystością narracji i innowacyjnością w realizacji scen akcji.

Dzięki swojemu wyjątkowemu kunsztowi i zrozumieniu tego, jak działa kino, Kurosawa stał się jednym z najbardziej wpływowych i inspirujących twórców w historii. Bez jego filmów światowa popkultura wyglądałaby dzisiaj znacznie ubożej. Np. "Gwiezdne wojny" Lucasa, "Za garść dolarów" Leone czy "Rzut na matę" Johnniego To - każde z tych dzieł swój początek znalazło w fascynacji filmami twórcy zwanego Beethovenem wśród reżyserów.

Zapraszamy do wysłuchania odcinka, w którym opowiadamy jak mocny wpływ na innych twórców, zarówno zachodnich jak i azjatyckich, miał Akira Kurosawa.

W najnowszym odcinku podkastu przyglądamy się twórczości Nagisy Ōshimy, filozoficznego nestora japońskiej nowej fali, i jednego z najbardziej niepokornych reżyserów w historii  kina. Wgłębiamy się w konteksty polityczne, jakie dominowały w jego nowofalowych poszukiwaniach, w centrum stawiając temat miejskiej przestrzeni – gęstego od tematów i kontekstów Tokio. Zerkamy w lata 60. – dekadę krwawych protestów nazywaną często „sezonem polityki”, podczas której przepełniona od od happeningów, performensów, i demonstracji stolica Japonii staje się żywą sceną dla powojennych drgań. W spojrzeniu Nagisy Ōshimy miasto dalekie jest od stereotypowego wyobrażenia japońskiej harmonii. Na próżno szukać w nim pocztówkowych obrazków, jakie utarły się w kinie głównego nurtu okresu klasycznego. Na pierwszym planie istnieje za to żarliwa potrzeba rejestrowania aktualności i topikalności – w jego filmach miasto jest odbiciem pokoleniowych rozczarowań i kolektywnych starć. Tokio w oczach Ōshimy to Tokio to przestrzeń batalii – nasączone wrogością i nieufnością; to miasto zatłoczone, ciasne, klaustrofobiczne, i oblepiające; i wreszcie, to miasto przekrętów i wymuszeń, z którymi mierzą się młodzi – ulubieni bohaterowie nowofalowych historii Ōshimy. W podkaście skupiamy się na tle historycznym i omawiamy szerzej trzy filmy z rozległego dorobku Ōshimy. Rozmawiamy o nowofalowym manifeście – Nagiej młodości, która wprost rozliczała się z niespokojną atmosferą początku lat 60.; staramy się odszyfrować znaczenia Dziennika złodzieja z Shinjuku, performatywnym musicalu rejestrującym żywe kontrkulturowe tło miasta; a także skupiamy się na Po wojnie tokijskiej – zadając sobie pytanie, co jest tytułową wojną. Pierwsza w Polsce retrospektywa twórczości Nagisy Ōshimy została przygotowana we współpracy Pięciu Smaków z Festiwalem Nowe Horyzonty.

W czerwcowym odcinku podkastu wracamy do wątków, które pojawiały się tu już wcześniej. Wielokrotnie opowiadaliśmy o Park Chan-wooku, analizowaliśmy też zjawisko kina Amerykanów azjatyckiego pochodzenia. Czy mogliśmy więc pominąć nowy serial koreańskiego mistrza, zaadaptowany z nagrodzonej Pulitzerem książki pisarza, którzy przybył do Stanów Zjednoczonych jako dziecko, po upadku Sajgonu?

"Sympatyk" to, zrealizowana z dużym rozmachem i z wizualnym oraz narracyjnym błyskiem, opowieść o Kapitanie - Wietnamczyku, który po przegranej wojnie trafia do Kalifornii wraz z wieloma rodakami. Próbuje on znaleźć dla siebie miejsce w nowej rzeczywistości, ale skrywa też mroczną tajemnicę - jest szpiegiem i raportuje towarzyszom z Północy. Życie Kapitana naznaczone jest pęknięciem i rozdwojeniem jaźni, funkcjonuje zawsze pomiędzy, w strachu i w niepewności. 

Zastanawiamy się czemu jeden z najlepszych współczesnych reżyserów wziął się za ekranizację powieści Vieta Nguyena i czy ten amerykański serial, pełen przemocy, ale też czarnego humoru, koresponduje w jakiś sposób z jego wyrazistą koreańską twórczością. Analizujemy bogate konteksty historyczne oraz kulturowe tej opowieści. Dlaczego mocno ucharakteryzowany Robert Downey Jr. gra tu wiele postaci? Co "Sympatyk" mówi o podejściu Hollywoodu do wojny w Wietnamie? 

Na ekrany polskich kin wchodzi właśnie "Monster" Hirokazu Koreedy, nagrodzony za najlepszy scenariusz w Cannes w 2023 roku.   Na kolejne filmy twórcy, który dość niepostrzeżenie stał się najważniejszym przedstawicielem japońskiego kina, czeka z niecierpliwością art-housowa publiczność na świecie. Koreeda przyzwyczaił  widzów do pozornie prostych filmów, które należy chyba nazwać obyczajowymi. Kamera przygląda się bohaterom bez moralizatorstwa, ze spokojną zadumą i zrozumieniem dla ich słabości. Koreeda zadebiutował w fabule w latach 90., już jako doświadczony dokumentalista, od razu dając się poznać jako twórca wyjątkowy. W podkaście rozmawiamy więc o "Monsterze", ale przyglądamy się też wczesnym arcydziełom mistrza. Są one mało znane w Polsce, a pojawiają się już w nich jego ulubione tematy - świat dziecięcy, rodzinne relacje, refleksja nad istotą życia. Które z filmów Koreedy są naszymi ulubionymi? W jaki sposób wykształcił on w sobie tak rzadki dar obserwacji ludzkiej natury? Czy jest następcą samego Ozu, czego wielu krytyków by chciało?   Odcinek zrealizowany został we współpracy z Best Film, dystrybutorem filmu.

Quentin Tarantino - cudowne dziecko kina, bezczelny autor z wielkim talentem, rozbuchanym ego i z tysiącami filmów w głowie. Zadebiutował w 1992 roku "Wściekłymi psami", które tchnęły nowego ducha w niezależne kino amerykańskie, proponując świetnie napisane dialogi, dużo przemocy i czarny humor. A także coś jeszcze - scenariusz, który był podejrzanie podobny do pewnego hongkońskiego filmu policyjnego z roku 1987...

W 60. odcinku podkastu przyglądamy się bliskim związkom Tarantino z kinem azjatyckim. Jak "pożyczał" z ulubionych filmów sceny, motywy, piosenki, a nawet aktorów? Jak ta strategia ewoluowała wraz z rosnącą pozycją reżysera? Czy "Kill Bill" jest listem miłosnym do kina sztuk walki, czy jego czystą eksploatacją?

Zapraszamy do słuchania!

Godzilla po raz pierwszy wyłonił się z wody w 1954 roku, aby siać terror i przerażenie w filmie Ishiro Hondy z efektami epecjalnymi Eiji Tsuburayego. Mocno poturbowani wojenną klęską, Japończycy z entuzjazmem przyjęli opowieść ucieleśniającą ich zbiorowe traumy i lęk przed śmiertelną mocą broni jądrowej. Kolejne liczne filmy kaiju były tylko kwestią czasu i sprawiły, że Godzilla stał się jedną z największych ikon światowej popkultury. Z okazji 70 urodzin oryginalnej "Godzilli" studio Toho zrealizowało w 2023 roku "Godzillę minus jeden". Film niespodzianie stał się przebojem także w polskich kinach, wykorzystując zmęczenie płaskimi i pozbawionymi serca produkcjami z Hollywoodu.  W 59 odcinku podkastu przyglądamy się Godzilli, opowiadamy o jego historii i analizujemy znaczenia, które przynosi ze sobą z dna oceanu. Zapraszamy do słuchania!

Hayao Miyazaki, wybitny japoński autor, stojący za sukcesami Studia Ghibli, żegnał się ze swoją publicznością parokrotnie. Wydawało się, że rozliczeniowy "Zrywa się wiatr" z 2013 roku będzie jego ostatnią animacją, ale okazało się, że artysta nie potrafi siedzieć bezczynnie.

Prace nad kolejnym filmem trwały parę lat, a budżet urósł do najwyższego w historii japońskiego kina. Co znamienne, studio Ghibli zamiast rozbuchanej kampanii reklamowej zaproponowało widzom jedynie... enigmatyczny plakat. Pozostało czekać.

Kiedy film wszedł do kin, stało się jasne, że mistrz nadal jest w niezwykłej formie. Bohaterem "Chłopca i czapli" jest Mahito, który po stracie matki wyjeżdża z ojcem na wieś. Tu staje się uczestnikiem niesamowitych wydarzeń, prowadzących do równoległych światów, zaludnionych przez barwne postaci. To pełna znaczeń i symboli opowieść o dorastaniu, o radzeniu sobie ze stratą, wreszcie o roli i odpowiedzialności artysty...

W 58. odcinku podkastu rozmawiamy o "Chłopcu i czapli" i zastanawiamy się nad przesłaniem filmu. Co symbolizuje czapla? Na kim wzorowani są bohaterowie filmu? Wreszcie - czy jest to pożegnanie Miyazakiego i zamknięcie pewnego etapu działalności Studia Ghibli? Serdecznie zapraszamy do słuchania.

Odcinek powstał we współpracy ze Stowarzyszeniem Nowe Horyzonty, dystrybutorem filmu w Polsce.

W ostatnim odcinku naszego festiwalowego podkastu w 2023 roku, zapraszamy na rozmowę o najciekawszych serialach, które przykuły naszą uwagę w tym sezonie.

Nie ma wątpliwości, że ten format rozrywki ma się obecnie świetnie także w Azji, miejscami nawet lepiej niż kino - tak jest np. w Korei Południowej. Jakie są przyczyny tego stanu rzeczy? Co wybrać z gąszczu setek dostępnych tytułów? Jak wypadł serialowy debiut Hirokazu Kore'edy, a na czym polega niezwykły fenomen dramy napisanej przez Jeong Seo-kyeong, scenarzystkę filmów Park Chan-wooka?  Serdecznie zapraszamy do słuchania.

Sekcja "Kobiece Oblicza Hongkongu" na 17. Pięciu Smakach jest nietypowym spojrzeniem na kinematografię Pachnącego Portu z punktu widzenia bohaterek. Od połowy lat 60. aktorki odgrywały w hongkońskim kinie kluczową rolę, pojawiając się nie tylko w rolach matek czy żon, ale także dzielnych wojowniczek. Było to  zjawisko w zasadzie bez precedensu na skalę światową i doprowadziło do narodzin wielu spektakularnych karier.

Dlaczego było to możliwe akurat w Hongkongu? Jak potoczyły się losy najbardziej znanych aktorek i jak ich sytuacja wygląda dzisiaj - kiedy ta kinematografia jest już zupełnie inna?

Gościnią odcinka jest Karen Fang, profesor Uniwersytetu w Houston, znawczyni kina hongkońskiego. Polskiego głosu prof. Fang użyczyła Agnieszka Żulewska.